«آزاد و برابر زاده شده‌ایم» جزوه‌ای است منتشر شده در سال ۲۰۱۲ توسط انتشارات سازمان ملل متحد. نسخه فارسی این جزوه را کمیسیون بین‌المللی حقوق بشر زنان و مردان همجنس‌گرا (ایگل‌هِرک) در شکل چاپ کاغذی و چاپ الکترونیکی، در اختیار عموم قرار می‌دهد. نسخه اصلی این جزوه زیرنظر ناوی پیلای، کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد تدوین شده است و پس از پیش‌گفتار، مقدمه، خلاصه توصیه‌ها در پنج گام اصلی، پنج فصل کتاب می‌آیند و درنهایت با بخش نتیجه‌گیری به پایان می‌رسد.
هدف کتاب آموزش هم در سطح عمومی و هم در سطح مقامات دولتی در کشورهای گوناگون در برابر موضوع دگرباشان جنسی و حقوق بشرِ آنان است. تمامی افراد، از جمله دگرباشان جنسی (اعم از زنان و مردان همجنس‌گرا، دوجنس‌گرا و تراجنسی) بر اساس دو اصل مهم قوانین بین‌المللی حقوق بشر، یعنی برابری و عدم تبعیض، می‌بایست از حقوقی برابر با دیگر افراد جامعه سود برند که در قوانین بین‌المللی نیز قید شده است.
این امر نیازمند به تدوین قوانین جدید بین‌المللی نیست، بلکه صرفاً نیازمند درکی آگاهانه‌تر نسبت به این قوانین و اجرای آن است. بر همین مبنا، «آزاد و برابر زاده شده‌ایم» در پنج فصل تلاش می‌کند تا این آگاهی را به خواننده خود منتقل کند: «حفاظت از افراد از خشونت‌های ناشی از همجنس‌گراهراسی و تراجنسی‌هراسی»، «منع آزار، شکنجه و رفتار غیرانسانی و خفت‌آور نسبت به دگرباشان جنسی»، «جرم‌زدایی از همجنس‌گرایی»، «منع تبعیض بر اساس گرایش و هویت جنسی» و درنهایت «احترام به آزادی بیان، حق تشکیل آزادانه مجامع و جمعیت‌های مسالمت‌آمیز».
ناوی پیلای، در پیش‌گفتار کتاب، هدف اصلی تهیه این جزوه را توجه به قوانین بین‌المللی نسبت به افراد دگرباش جنسی در سرتاسر جهان معرفی می‌کند و با امیدواری تمام می‌افزاید: «با تعهد و تلاش‌های مشترک دولت‌ها و جامعه مدنی، مطمئن هستم که ما، تبدیل شدن اصل برابری و اصل عدم تبعیض به واقعیت را برای میلیون‌ها نفر از دگرباشان جنسی در سراسر جهان شاهد خواهیم بود».
در پیش‌گفتار کتاب، مباحثی در توضیحِ قوانین بین‌المللی و سازوکارهای سازمان ملل متحد بیان می‌شود. «این جزوه پنج بخش دارد. هر بخش از جزوه با یادآوری وظایف دولت‌ها، مرتبط به قوانین بین‌المللی حقوق بشر شروع می‌شود و دیدگاه‌های نهادهای نظارت بر حسن اجرای معاهدات حقوق بشر و راه‌کارهای ویژه سازمان ملل در حمایت از حقوق بشر را ارائه می‌دهد. گزیده گزارش‌های متخصصین این امر ارائه می‌شود و این گزیده‌ها تبدیل به مثال‌هایی از انواع سوءرفتارهای گذشته خواهند بود و تصویری کلی از وضعیت موجود در زمینه خشونت‌ها و تبعیض را در سطح جهان نشان می‌دهد. هر بخش با توصیه‌هایی خطاب به دولت‌ها پایان می‌گیرد.» همچنین تاکید می‌شود که تلاش شده مباحث مختلفی در جزوه کار بشود هرچند درنهایت این جزوه به صورت جامع به تمامی موارد مرتبط به حقوق بشر دگرباشان جنسی نخواهد پرداخت.
